Ptaki, które kochamy

W Polsce gniazduje aż 100 tysięcy ptaków, to niemal 25 procent światowej populacji bociana białego. Ptak ten objęty jest programem ochronnym koordynowanym przez Polskie Towarzystwo
Przyjaciół Przyrody „pro Natura” (Program Ochrony Bociana Białego i Jego Siedlisk). Należy do grupy ptaków wędrownych, czyli odbywających regularne sezonowe przeloty z terenów lęgowiskowych na zimowiska i z powrotem.
Bociania para, przemierzywszy 20 tys. kilometrów, wiosną powraca do rodzinnego gniazda w jakiejś polskiej wsi. Dlatego podobnie jak gęsiom czy łabędziom, tak i „klekotom” przypisuje się wierność małżeńską, która ma być dotrzymywana nawet po śmierci jednego z partnerów. Tymczasem to nieprawda. Nie jest to wierność partnerowi, tylko... gniazdu. W sierpniu bociania rodzina się rozpada. Lotna młódź odlatuje na południe Afryki, zrywając więź z rodzi- cami na zawsze. Stare ptaki wiosną i latem tworzące zgodne stado, lecą na zimowisko oddzielnie i tam się też nie kontaktują. Osobno, w marcu i kwietniu, powracają do swojego gniazda. Zdarzyło się, że samiec, przyleciawszy, zastał w nim obcą bocianicę. Przyjął ją z wszelkimi oznakami małżeńskiej czułości. Gdy parę dni później wróciła zeszłoroczna małżonka, wściekle zaatakowała uzurpatorkę - bocian „pan na gnieździe” obojętnie przyglądał się pojedynkowi. Wszak nie chodziło o niego, tylko o gniazdo. Zwyciężczynię - obojętnie czy starą, czy nową - w sposób naturalny przyjął za żonę.
Bociana białego praktycznie nie można już spotkać w Niemczech, Francji, nie mówiąc o dalej położonych od Polski państwach europejskich . W Wielkiej Brytanii nie ma go praktycznie od pięciuset lat. W Hiszpanii pojawia się w okolicach Gibraltaru jedynie w okresie przelotów. Przyszłość tego gatunku w dużej mierze zależy od warunków i bezpieczeństwa, jakie zapewnimy bocianom w Polsce. Niestety, liczba zamieszkałych bocianich gniazd zmniejsza się z roku na rok. Przyczyną tego niepokojącego zjawiska są działania człowieka: zabudowa terenu, osuszanie oraz chemizacja. Obecnie w różnych rejonach kraju prowadzone są programy ochrony bociana białego. Trwa remontowanie starych gniazd, zakładanie specjalnych platform na słupach energetycznych, a nawet odtwarzanie zniszczonych siedlisk - to główne sposoby na zachowanie stanowisk lęgowych tych ptaków.
Jak pisał Norwid: „Do kraju tego, gdzie zbrodnią jest wielką; Popsować gniazdo na gruszy bocianie, Bo wszystkim służą… Tęskno mi, Panie”. Dbajmy więc o bociany, bo czymże byłby polski krajobraz i kultura bez ich letniego klekotu i widoku gniazd.
31 maja obchodzimy Dzień Bociana Białego - to okazja do zwrócenia uwagi na szczególne miejsce, jakie bocian biały zajmuje w polskiej kulturze i krajobrazie.
Dzień Bociana Białego to święto, które zosta-ło ustanowione przez Polskie Towarzystwo Przyjaciół Przyrody „pro Natura” w 2003 roku.